شکایاتی مانند این ها را ممکن است از مادران زیاد شنیده باشید: «دختر 8 ساله‌ام به خاطر درد پاهایش نمی‌تواند شب بخوابد، یا پسر شش ساله ی دوستم با گریه و درد پاهایش از خواب می‌پرد و...»

مادرانی که تجربه بیشتری دارند، در این مواقع به کودکان‌‌‌شان می گویند: "ناراحت نباش. این ها درد رشد است."

آیا واقعا این طور است؟

" درد رشد" پدیده ای جالب است، زیرا از یک لحاظ دردی واقعی است، اما از طرف دیگر ربطی به رشد ندارد.

دردهای دوران رشد دردهای رایجی هستند که بیش از همه در کودکان سه تا پنج ساله و 8 تا 12 ساله رخ می‌دهند. این درد می‌تواند در اثر بازی کردن زیاد و شدید کودک به وجود آید و معمولا عضلات و نه مفاصل را مبتلا می‌کند.

از این دردهای رشدی نترسید

دردهای رشدی معمولا تا پایان سال‌های نوجوانی فروکش می‌کنند. تا آن هنگام می‌توانید با انجام اقداماتی ساده، درد شبانه کودک‌تان را تخفیف دهید. دردهای رشد معمولا خفیف هستند و به صورت دردهای مبهم نامشخص (اغلب در بازوهای دست ها یا ساق پاها) حس می‌‌شوند.

این دردها واقعی هستند، اما ناشی از رشد بدن کودک نیستند. فرآیند رشد آنقدر تدریجی است که اگر هم دردی جسمی بخواهد در گذر زندگی بوجود بیاید، باید با پیر شدن رخ دهد. فرایند رشد حتی در دوره های شتاب گرفتن آن، در طی ماه ها رخ می دهد. خلاصه کلام این که رشد کردن اصلا دردناک نیست.

البته همه ما در همه زمان ها رشد می کنیم. بنابراین به بیان دقیق تر دردهای رشد در هر سنی ممکن است رخ دهند (برای مثال آرتریت یا ورم مفاصل را می توان درد رشدی دوران سالمندی به حساب آورد).

دردهای رشد معمولا نه خطرناک هستند و نه زیانبار؛ اما در عوض یک تشخیص عامیانه راحت (گرچه اندکی بی اعتنا) برای رگ به رگ شدگی های خفیف، فرسودگی عضلانی و عضلات دردناک هستند که گاهگاهی کودکان پر جنب و جوش را گرفتار می کنند.

این دردها چه علامتی دارند؟

دردهای رشد اغلب به صورت دردهایی مبهم و زق‌زق‌کننده در پاها، اغلب در جلوی ران‌ها، پشت ساق پاها یا پشت زانوها بروز می‌شوند. معمولا هر دو پا درد می‌گیرد و برخی از کودکان ممکن است از درد شکم یا سردرد در حین دوره‌های درد رشد شکایت داشته باشند.

دردهای رشدی اغلب در انتهای بعدازظهر یا ابتدای غروب بروز می‌کنند. برخی اوقات درد کودک را در میان شب بیدار می‌کند.

کی باید نزد پزشک رفت؟

در برخی موارد بهتر است در مورد درد پای کودک تان با پزشک مشورت کنید، از جمله در صورتی که درد این ویژگی‌ها را داشته باشد:

- مداوم باشد و در طول روز ادامه پیدا کند.

- به قدری شدید باشد که کودک را از فعالیت طبیعی بازدارد.

- درد در مفاصل متمرکز باشد، یا با یک جراحت همراه باشد‌، یا با نشانه‌ها و علایم دیگری مانند تورم، قرمزی، حساسیت، تب، لنگیدن، دانه‌های پوستی، بی‌اشتهایی، ضعف و خستگی همراه شود.

علت و عوامل خطرساز دردهای رشدی

شاهدی وجود ندارد که رشد کودک دردناک باشد، اما دویدن، بالا و پایین پریدن زیاد کودک ممکن است روی دستگاه عضلانی‌اسکلتی او فشار بیاورد.

درد عضلانی ناشی از فعالیت بدنی بیش از حد در طول روز محتمل‌ترین علت آن چیزی است که دردهای رشد نامیده می‌‌شود.

دردهای رشد معمولا در فاصله سنین 2 تا 12 سالگی و در دخترها کمی بیش از پسرها دیده می‌شود.

دویدن و بالا و پایین پریدن زیاد در طول روز خطر درد پا را در شب افزایش می‌دهد.

طرز تشخیص

پزشک برای این که مطمئن شود درد کودک‌تان به علت بیماری جدی‌تری نیست، ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:

درد در کجا رخ می‌دهد؟ آیا درد در موقع معینی از روز رخ می‌دهد؟ درد چه مدت طول می‌کشد؟ آیا درد کودک را در شب بیدار می‌کند یا مانع خوابیدن او می‌شود؟ آیا علایم دیگر مانند تورم، قرمزی، درد شکمی یا سردرد هم در کودک بروز می‌کند؟ آیا کودک‌تان اخیرا آسیب دیده است؟ آیا میزان فعالیت کودک‌‌تان اخیرا افزایش یافته است؟ آیا اخیرا فعالیت جسمی جدیدی را شروع کرده است؟

پزشک همچنین کودک‌‌تان را معاینه خواهد کرد و ممکن است سوالاتی در مورد برخی از بیماری‌‌های خاص که علایم مشابهی دارند، مانند «نشانگان پاهای بی‌قرار» بپرسد. این نشانگان با حس‌ ناخوشایندی در پاها و تمایل غیرقابل کنترل برای تکان دادن پاها برای راحت شدن مشخص می‌شود. به ندرت ممکن است پزشک آزمایش خون، رادیوگرافی با اشعه ایکس و سایر آزمون‌‌‌‌های تشخیصی را برای تعیین علت پادرد کودک تجویز کند.

برای درمان چه باید کرد؟

درمان اختصاصی و قاطعی برای دردهای رشدی وجود ندارد، اما شما می‌توانید با اقداماتی مانند ماساژ دادن پاهای کودک، درد او را کاهش دهید.

از جمله درمان‌های خانگی که می‌توانید برای کودک انجام دهید، این ها هستند:

* پای کودک را ماساژ بدهید: برخی از کودکان با ماساژ ملایم پاها، احساس راحتی می‌کنند. برخی دیگر با در آغوش گرفتن و نوازش، آرام می‌‌شوند.

* کشش پاهای کودک هم موثر است: نواحی دردناک پا را به آرامی تحت تمرین کششی قرار دهید. می‌توانید این کار را به صورت یک عادت روزانه، در صبح‌‌ها و هنگام خواب انجام دهید.

* از کمپرس گرم استفاده کنید: گرما ممکن است به تسکین درد عضلات کمک کند. روی ناحیه دردناک پا، کمپرس گرم بگذارید. هنگامی که کودک به خواب رفت، کمپرس گرم را بردارید.

* با نظر پزشک، به او داروی مسکن بدهید: از داروهای مسکن معمول مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد کودک استفاده کنید، اما هیچ گاه از آسپیرین استفاده نکنید، چون احتمال ابتلای کودک به نشانگان رای (یک عارضه نادر مغزی وخیم که به مصرف آسپیرین در کودکان مربوط است) وجود دارد.

* و بالاخره این که به کودک‌تان بگویید که این دردهای رشد برای همیشه ادامه نخواهند یافت و با افزایش سن، خود به خود فروکش خواهند کرد.

منابع :

- دکتر زهرا عباس‌پور تمیجانی - هفته نامه سلامت

- همشهری آنلاین

گردآورنده : نیره ولدخانی - سایت تبیان